agua salada |
ch’och ha’ |
aguacero |
cháak |
aire |
iik’ |
alba |
píik’ sáas, sáastal |
anoche |
áak’abhil, ok’onhih, o’niak |
árbol |
che’ |
arco iris |
chéel |
arena |
sa’am, u lu’umil k’áa’náab |
aristócrata |
ayik’al, halach wíinikil |
arroyo |
beel ha’ |
atardecer |
t’úubul k’iin, bin k’iin |
aurora |
tu taal u sáastal |
avispero |
xuux, paak’ xuux |
boreal |
xaman, ti’ xaman |
bosque |
k’áax, nukuch k’áax, ka’anal k’áax |
brisa |
yik’al k’áak’náab |
cacao |
kakaw |
cacto |
múul |
calor |
ooxol |
campo |
k’áax, kol |
catarata |
sak t’ah, buy ich |
caverna |
áaktun, sahkab |
cenit |
chúumuk ka’an, chúumuk k’iin |
cenote |
ts’ono’ot |
cerro |
pu’uk, wiits, múul |
chubasco |
k’a’am cháak |
ciclón |
chak iik’ |
cielo |
ka’an |
clima |
k’iin |
constelación |
eek’o’ob u tsolmubao’ob |
costa |
u háal k’aak’náab, u chi’ k’áak’náab |
crepúsculo |
okol k’iin, oka’an k’iin |
cueva |
áaktun, sahkab |
desierto |
bilim |
diluvio |
búulul, bulkabal |
domesticar |
alak’t, suukkin |
ebano |
bohom |
eclipse |
chi’ib |
eclipse de luna |
chi’ibal uh |
eclpse de sol |
chi’ibal k’iin |
eco |
eets’ |
encino |
chakte’ |
espina |
k’i’ix |
fértil |
ya’ab u ts’aik u yich wáa u yaal |
flor |
lool, nikte’ |
frío |
ke’el, síis |
fuego |
k’áak’ |
galápago |
áak |
granizo |
bat |
grieta |
yáam, xiik, xiiki |
gruta |
áaktun, sajkab |
guayabo |
pichib che’ |
henequén |
kih |
hielo |
ha’ chichkunta’an tumen ke’el wáa síis |
hierba |
xíiw |
hormiguero |
nahil síinik, muul síinik |
hoyo |
hool |
húmedo |
ch’uul |
huracán |
chak iik’ |
insecto |
ik’el |
invierno |
ke’elil |
isla |
peten, káach lu’um |
lago |
ha’ |
laguna |
áak’al |
llanura |
chak’an, táax lu’um |
llovizna |
tóos ha’, tóosa’ |
lluvia |
cháak, k’aaxal ha’ |
lodo |
luuk’ |
luna |
uh |
madia noche |
chmuk aak’ab |
manantial |
sayab |
mancha |
éek’ |
mar |
k’áak’náab |
mojado |
ch’uul |
montaña |
wiits, noh k’aax, múul |
monte |
k’áax, wiits, múul |
muerto |
kimen |
neblina |
yeeb |
niebla |
yeeb |
nieve |
bat |
noche |
áak’ab, ook’in |
nube |
múunyal |
océano |
k’áak’náab |
oro |
k’uun, taak’in |
oscuro |
éek’hoch’e’en |
oso negro |
chab polok |
paisaje |
hunxéet’ lu’um, k’áax wáa k’aak’náab hach hats’uts |
pantano |
áak’al, áak’alche’, chak luuk’ |
piedra |
tuunich |
planta |
aban, che’, xíiw |
playa |
háal ha’, háal k’aak’náab, chi’ k’áak’náab |
primavera |
yáax k’iin |
raíz |
moots |
rayo |
haats’ cháak |
rayo de sol |
huul k’iin |
relámpago |
lehem cháak |
remolino |
moson |
resplandor de fuego |
léets’ |
ribera |
chi’, háal |
roca |
nohoch tuunich |
rocío |
p’iha’, hats’al ha’ |
sabana (clima) |
chak’an |
salvaje |
k’áaxil, ba’alche’ |
selva |
k’áax, nukuch k’áax |
semilla |
neek’ |
semilla de maíz |
i’inah |
sequía |
yáax k’iin, noh k’iin |
sierra |
wiits, pu’uk |
sol |
k’iin |
temblor |
áamba, kíilba, tíitba |
tempestad |
chak iik’ |
terremoto |
péek áamba, kíilba, tíitba |
terreno |
lu’um, k’aax |
tiempo |
k’iin, k’iinil |
tierra |
lu’um, kaab |
tierra elevada |
búu’tun |
torbellino |
moson, moson iik’ |
tormenta |
chak iik’ |
tornado |
moson |
trébol |
tuk’ |
trueno |
kíilbal cháak áamba cháak |
tucán (ave) |
pam, pam ch’eel |
universo |
yóok’ol kaab |
valle |
k’óom |
viento |
iik’ |
viña |
abanil |
vivo |
kuxa’an |
volcán |
wits tu’ux ku hóok’ol k’áak’ wa ba’ax k’iin. |