Vocabulario Otomí

NUEVO DICCIONARIO POR TEMAS ESPAÑOL OTOMI



Español
Otomí
amamantar tsüt’i
amanecer tsüti
amante hmädi, njaui, xähi
amar mädi
amaranto dok’u, gink’ani
amargo ranjü
amarillo k’ast’i
amarrado däti
amarrar du’tsi, xöt’e, thät’i
amarrar animales u’ëni
amasar pant’i
amenaza b’ëna
amenazar b’ëna
amiga nxuy’ob’e
amigo y’ob’e, mpädi
aminorar kät’i
amo hmu
amonestar mundo
amontonado mutsi
amontonar b’öni, mutsi
amor hmädi
amparar tëhë
ampliar güngi
amplio nxidi
amplitud ngüni
ampolla bexiga, ndüst’i
ampollarse düst’i
analfabeta ñ’äfädi
anaranjado nanxa
ancho ngüni
anciana dätsu
anciano däk’ei, däxjua
andar be’ñu, y’o
andar cerca gats’i
andar descalzo y’oua
andar (de madrugada) y’omxudi
anécdota b’ede
anestesiar bähi 
anexo njuete
ángel ënxë
angosto nts’imi, ts’imi
anillo mfoy’e
anima anima
animal mbon’i
animal domestico mäxo mbon’i
animal silvestre mbänga mbon’i
animal sin cuernos dondri
animal sin orejas dogu
animalillo zu’ue
ano damfo, xiji
anotar ofo
anteayer mangünde
anteojos hñeda
antes m’ët’o
antiguamente mantebü, mayabü
antiguo mantebü
antojar moxi
anudar tutsi
anunciar
añadir e’tsi, töke
añil kuji
año jëya
año nuevo ra’yu jëya
apachurrado pët’i
apachurrar pët’i, ts’imi
apaciguar huëke
apagar nhueti
apagarse hueti
apalear thont’i
aparear ñöui
aparejo nsitsi, äbi’yo
apartar ueki
apartar (con anticipación) mäki
apartarse akui, u’engi
aparte n’ambü
Apaxco (Apasco) Pixkuai
apedrear k’ahni
apellido däthuhu
apenas kjageña
apenitas kjagenthoya
apestar xägi, nxä
apestoso nxä
apetecer tsijüyä
apiadarse hueki
aplanar mimi
aplastar pët’i, ts’imi
aplastarse höde
aplauso b’et’ay’ë, pëty’ë
aplazar ëntsi
aplicar kots’i
aposento b’ëni
aprender pädi, nxo
apresurarse ntsëtho
apretado dü, ndü
apretar düti
apretar (con la mano) mit’i
apretón hmit’i
apretón (de manos) hmiby’e
aprobar bädi
apropiarse jambi
aprovechar menthi
aproximación dat’i
apoyarse dohni
apuesta nxä
apunta udi
apuntalar tëtsi
apuntar äti, uaki, jutsi
apuñalar b’üm’i, süni
apuración xöni
apurarse nxöni, zëdi
apurarse a caminar dämä’yo
apúrate dämänxöni
aquel gehni, nuni
aquel es gehni
aquel sitio nu’ä
aquella nuni, nuhu
aquellas ge’u, nu’u
aquello gehni
aquellos ge’u, nu’u
aquí nua
aquí es gekua
aquí está b’akua
arado t’abi
arar fö’mi, uäji
arándano dësëñoi
araña mexe
araña capulina bat’e
araña zancuda tangra
arañar xati
arbitro gänsoki
árbol za
árbol de nuez dëmza
arboleda b’oza
arco ntotiza
arco iris më’kuni
arcón b’eza
arder
arder (la piel) huixhni
ardilla mina
ardilla de árbol minza
ardor bat’i
arena b’omu 
arete ts’üngu
armadillo nk’injua
arnear jaki
aroma ñüni
arrancar ötse
arrancar (un hilo) k’ugi
arrancarse k’ügi, k’üts’i
arrastrar jüt’i
arreado nt’ët’i
arrear ët’i, tonadihe, yët’i
arrebatar kuatsi, damaxaki, tuni, mondabi, xö’ti, ñambi
arreglo nthoki
arremangar pants’i, pünt’i, xänts’i
arremangarse mpants’i
arrepentirse höke, mpëts’i
arriba mañä 
arriero ñ’eti, modi
arrimar kuat’i
arrodillar ndäntiamhu
arrodillarse ndäntiamhu
arrojar ye’i
arrollar net’i
arrojar ëi, föte
arroyo tsai
arruga b’ati, muxti
arrugado muxti
arrugar b’ati, pët’i
arrugarse b’ati
arrullar huäni, gat’i
artesa b’önza
asa ntsudi
asaltante dakate
asamblea hmunts’i
asar häxi
asco tso
asechanza födi, jantitho
asechar födi
asegurar nhuajuya
aserrar hëki
aserrín hanza
asesinar ho, pöti
asesino hyodu, zadu
así njani, nkapu
así está bien hähä
asiento hudi
asiento de pulque gisei
asistir a misa numxa
asno nöndo
asomarse k’äts’i
asomate biandi, k’aki
asombrar yëtho
áspero nñ’ädi
aspiración manfidi
aspirar günts’i
astilla hanza
asustar pidi, tsu
atacar pütsi
atajadizo nthaki
atajar daki
atajarse huini
atalaya denjä
ataque ntu, mousëhë
atar du’tsi, thati
atar con mecapal thati ndinthi
atardecer binde, nde
atascarse nt’ëm’i
ataud huada
atender jamasu
atizar katsi, ut’i
Atlacomulco Mbado
atmósfera b’ipa
atole t’ei
atole negro t’ei mb’oti
atorado totsi
atorar ntötse
atorar (la comida) ndotsi
atorarse ntötse, bindü
atrancar ntötse
atrapar jü, penti
atrás möte, xutha
atrás de otro nxutha
atrasado b’ëfa
atrasar ga’tsi
atrasarse bëfa
atravesado ngot’i
atravesar natsi, nat’i
atropellar net’i
aullar mafi
aullido nmafi
aumentar hutsi
aumentar de tamaño nmañha
aumento hutsi
aunque maske
aunque sea madige’ä
aura pada
ausente jotho
auto böjä
autobús böjä
automóvil böjä
autopista däñ’u
autoridad dämfö, ts’ütui
auxiliar fats’i, öthe
ave m’oña, dë
avena ngüdi
aventador nthiti, huixtitsibi
aventar bünt’i, ënte, pánts’i
avergonzar b’ëtse 
avergonzarse ntsa, tsapi
avisar bünt’i
aviso hmati, xifi
avión hñaxaböjä
avispa sethu
avispa gigante tsinfi
axila kaxjo
ayate dänjua
ayate grueso dänjua
ayer mande
ayudante maste, mfats’i
ayuda faste
ayudar behe, fötsi
ayunar bihi
ayuno bihi
azabache b’o
azotador doxo, nkändo
azotar fëm’i, fët’i, ñüni
azteca ndëzhna
azúcar dothfi
azul mok’angi
azul celeste mahyats’i
azul obscuro kühü